80 Pułk Piechoty WP

data sformowania: 11 lipca 1919 r.
data rozformowania: 1939 r. lub 1944 r. (w trakcie weryfikacji)

Nazwa pierwotna: Nowogródzki Pułk Strzelców
Od wiosny 1921 do rozformowania, funkcjonował pod nazwą właściwą jako 80 Pułk Piechoty.
Nazwa skrócona: 80 pp
Nazwa zwyczajowa: 80 Pułk Strzelców Nowogródzkich


Nowogródzki Pułk Strzelców został sformowany 11 lipca 1919 roku w Lidzie.

Pułk powstał na bazie:

• batalionu uzupełnień 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej, który 11 lipca 1919 utworzył I batalion 80 pp

• batalionu marszowego, który w kwietniu 1920 roku utworzył II batalion 80 pp

• batalionu zapasowego 17 pp, który 15 czerwca 1920 utworzył III batalion 80 pp

Swój szlak bojowy 80 pp w sile jednego batalionu rozpoczął jesienią 1919 roku, podczas ofensywy na Mińsk i Słuck, a chrzest bojowy przeszedł pod Filipowiczami.
1920 rok to dalszy udział 80 pp w wojnie polsko - bolszewickiej. Od maja 1920 żołnierze walczyli w odwrocie pod Chorodźcem i Berezyną. 20 czerwca 1920 roku powstrzymali atak przeważających sił Armii Czerwonej nad rzeką Czernic. Podczas dalszych walk na tym odcinku rozbity został III batalion. Kontynuując walki w odwrocie żołnierze 80 pp dotarli do Radzymina, gdzie w dniach 14 i 15 sierpnia bronili krwawo dojścia do Warszawy. Następnie po zwycięstwie w "Bitwie Warszawskiej" ruszyli do ofensywy i wzięli udział w tzw. "Bitwie nad Niemnem", w której zdobyli przedmieścia miasta Grodno.
W ramach Grupy Operacyjnej Generała Lucjana Żeligowskiego, w której skład wchodziły inne jednostki litewsko-białoruskie, dnia 8 października 1920 roku żołnierze 80 pp zajęli Wilno.
W okresie pokoju od 1921(?) do 1939 roku, 80 Pułk Piechoty stacjonował w garnizonie w Słonimiu (w dawnych koszarach carskich) - dlatego czasami nazywani są także Strzelcami Słonimskimi, lub 80 Pułkiem Strzelców Słonimskich.

Słonim 1916 r. Carskie koszary wraz z cerkwią wybudowane zostały w latach 1884-1886 dla carskiego Szujskiego Pułku Piechoty. W tych koszarach w latach 1921(?)-1939 stacjonowały 79 i 80 pp. 79 pp stacjonował w niewidocznych na zdjęciu budynkach po lewej stronie od cerkwi, a 80pp w widocznych po prawej stronie. W roku 1923 koszary i cerkiew zostały przebudowane, ogrodzone i uporządkowane. Cerkiew stała się kościołem garnizonowym.


Brama koszar 80 Pułku Piechoty w Słonimiu - data nieznana.
źródło: www.odkrywca.pl

15 lipca 1923 roku, generał Stanisław Szeptycki (Minister Spraw Wojskowych) wręczył pułkowi w Słonimiu, ufundowany przez społeczeństwo nowogródzkie Sztandar Pułku. Jego nadanie oraz zatwierdzenie wzoru zostało opublikowane w Dzienniku Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych z 1923 roku, nr 27, poz. 359.

Uroczystość nadania sztandaru dla 80 pułku piechoty
źródło: internetowy serwis aukcyjny


Głowica sztandaru 80 pp


Pluton cyklistów z hufców szkolnych z Państwowego Gimnazjum w Prużanie, przybyły do Słonimia na ćwiczenia dywizyjne. Powiatowy komendant WFiPW w Prużanie por. Leon Gnatowski zdaje raport dowódcy 80 Pułku Piechoty w Słonimie płk. Romualdowi Kohutnickiemu.
data wykonania zdjęcia: nieznana
autor: Murkes, Słonim
źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe


Hufiec szkolny z Państwowego gimnazjum w Prużanie podczas przeglądu przed dowódcą 80 Pułku Piechoty płk. Romualdem Kohutnickim (3 z prawej).
data wykonania zdjęcia: nieznana
autor: Dąbrowicki G., Prużan
źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe


Żołnierze 80 pp na Zamku Królewskim w Warszawie
data wykonania zdjęcia: maj 1935
źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

22-23 marca 1939 roku to mobilizacja w trybie alarmowym 20 Dywizji Piechoty (w tym 80 pp) i skierowanie w rejon miasta Mława, do obrony stolicy od strony Prus Wschodnich. Od 1 do 3 września żołnierze 20DP pod dowództwem płk. Wilhelma Liszki Lawicza powstrzymywali ataki przeważających sił 3 armii niemieckiej. 4 września wobec zagrożenia okrążenia, Dywizja wycofała się w kierunku Modlina, oraz Białobrzegów i Nieporętu, gdzie broniła przeprawy przez Bugonarew.

Obronę Warszawy Dywizja rozpoczęła w dniu 14 września. Żołnierze 80pp zajęli stanowiska na Zaciszu od Utraty, przez Elsnerów, dawny Fort Lewinów (Fort Ząbki), po Szosę Radzymińską.
W dniu kapitulacji Warszawy, na mocy rozkazu generała Juliusza Rómmla z 27 września, żołnierze 20 Dywizji Piechoty razem z całym garnizonem stolicy, złożyli broń. Żołnierze zostali wzięci do niewoli, a oficerowie (w tym Stanisław Ślesicki - obecnie podpułkownik) zostali przewiezieni do oflagów.
Żołnierze z 80 pp polegli w walkach na Zaciszu, zostali pochowani na cmentarzu w Ząbkach.

Wg informacji pochodzących od 20 Brygady Zmechanizowanej, szlak bojowy 80 pp nie zakończył się we wrześniu 1939 roku. W 1943 roku w macierzystym regionie pułk został odtworzony w ramach Nowogródzkiego Okręgu Armii Krajowej, gdzie brał udział w licznych akcjach i bitwach partyzanckich.
Ostatnią operacją żołnierzy 80 pp była operacja "Ostra Brama" w lipcu 1944 roku.

Obecnie tradycje 80 Pułku Piechoty kultywuje 20 Bartoszycka Brygada Zmechanizowana, która rozkazem Ministra Obrony Narodowej przyjęła dziedzictwo i kontynuuje tradycje 2 Dywizji Litewsko - Białoruskiej (1918 - 1920) oraz 20 Dywizji Piechoty (w tym 78 pp, 79 pp, 80 pp oraz 20 pal)



Wyjaśnienie skrótów:
DP - Dywizja Piechoty
pp - pułk piechoty
pal - pułk artylerii lekkiej